Studenckie Koło Naukowe Geologów Uniwersytetu Wrocławskiego

Strona główna | Wszystkie wiadomości | Wyjazdy i obozy naukowe

Ob�z naukowy w Bieszczadach 2011

Krzysztof Senderak, 13 maja 2011

Polski turysta przez d�ugie lata korzysta� z uroków wakacji w bloku wschodnim. Po radykalnej zmianie systemu i otwarciu granic tylko nielicznym przysz�o do g�owy zwiedzanie zachodnich krajów Europy. Zagraniczne wyjazdy w popularne ciep�e kraje by�y jednak dla wielu zbyt kosztowne, przez co nie zawsze osi�galne. Mo�na odnie�� wra�enie, �e dopiero ostatnie dziesi�ciolecie zmieni�o sytuacj� wchodz�c do nas z ofert� last minute, której standardem staje si� ostatnio all inclusive. Masowe wyjazdy naszych rodaków do Egiptu, Tunezji, czy krajów basenu Morza �ródziemnego powoli trac� swój pocz�tkowy potencja� – bynajmniej nie tylko przez zaognion� sytuacj� w regionie. Aktywnych Polaków zdaje si� dopada� turystyczna depresja i nostalgia. Zaczynaj� sp�dza� wakacje w swoim kraju, doceniaj� cz�sto zimny Ba�tyk, �egluj� po Mamrach i depcz� granitowe Karkonosze. Trudno oceni� t�um na Krupówkach, który przecie� jest nieod��cznym symbolem Tatr, lecz niekoniecznie powodem dumy zakopia�skich górali.

Znudzi� im si� zachód, czy odkryli niebanalne pi�kno polskiej zielonej krainy? Zwyczajnie si� zad�u�yli, czy chc� wesprze� polsk� turystyk�? Nie analizujmy tego, poniewa� nieuniknione jest to, �e zatrzymamy si� na PKB i �rednich zarobkach. �lady polskiego turysty w Polsce powinny jednak cieszy�, czymkolwiek by�oby spowodowane. Mo�emy przecie� mówi� o sobie, �e jeste�my „szcz�liwymi posiadaczami dziewiczej przyrody w obskurnym betonowym �wiecie”. Jedn� z enklaw, z której mo�e by� dumny ka�dy �wiadomy Polak s� m.in. Bieszczady. I w�a�nie to miejsce podczas tegorocznej „majówki” postanowili odwiedzi� studenci Ko�a Naukowego Geologów Uniwersytetu Wroc�awskiego. Chcieli udowodni�, przede wszystkim sobie, �e s� w naszym kraju tereny ciekawe zarówno ze strony naukowej, kulturowej, jak i przyrodniczej. Uda�o im si�. I uda si� udowodni� ka�demu, kto przyjedzie w nieodleg�e Bieszczady, aby delektowa� si� wszystkim tym, co oferuj�. Co wybrali wroc�awscy studenci geologii?

Okolice Baligrodu

Miejsce godne polecenia tury�cie szukaj�cego obcowania z cisz� dziewiczej przyrody. Niekoniecznie ze wzgl�du komfortowego spokoju odwiedzaj� te okolice amatorzy mineralogii i zagorzali kolekcjonerzy rzadkich minera�ów. Bez kozery ta cz�� Bieszczad przyci�ga uznanych geologów z ca�ej Polski. Naszym naukowym przewodnikiem okaza� si� tutaj nieoceniony prof. Andrzej Solecki z Instytutu Nauk Geologicznych UWr, który od wielu lat skupia swoje akademickie zainteresowania w okolicach Baligrodu.

Nie dalej ni� 3 kilometry na po�udnie od Baligrodu zlokalizowana jest wie� Bystre, a w przep�ywaj�cym przez ni� Potoku Jab�onka interesuj�ce stanowisko geoturystyczne, które uporczywie pomijane jest przez wi�kszo�ci przewodników. Udokumentowany profil skalny Karpat Zewn�trznych – dolno kredowych warstw cieszy�skich, wierzowskich i lgockich mo�na obserwowa� w Jab�once zaraz przed po��czeniem si� z Potokiem Rabskim. Ods�oni�cie w cieku ukazuje utwory od dolnej kredy po górny oligocen (145 – 23 mln lat temu). Flisz karpacki reprezentowany jest przez niemal�e 300-metrow� seri� ciemnobrunatnych, silnie wapnistych piaskowców �rednio i cienko�awicowych (drobno i �rednioziarnistych), przek�adanych ciemnobrunatnymi i czarnymi �upkami ilastymi. W dolnej cz�ci profilu wyst�puj� do�� liczne wk�adki piaskowców grubo�awicowych (do 1 m) o warstwowaniu frakcjonalnym. Atrakcyjno�� ods�oni�cia podnosz� dodatkowo urozmaicone struktury tektoniczne, m.in. mikrouskoki, struktury pop-up (transgresyjne) i fa�dy szewronowe (ostre za�amanie i proste skrzyd�a). Planuje si� obj�cie ochron� profilu w Bystre i innych znajduj�cych si� na tym terenie.

W odleg�o�ci dwóch kilometrów na zachód od wsi Bystre znajduje si� powsta�a w XVI wieku historyczna osada Rabe, której przesz�o�� wyra�nie wi��e si� z hrabi� Jackiem Fredro, ojcem Aleksandra, polskiego pisarza epoki romantyzmu. Obecnie jedynym �ywym akcentem s� w Rabe dwa kamienio�omy pstrych piaskowców, w których prowadzona jest czynna eksploatacja surowca. W�a�nie one powinny przyku� nasz� uwag�, je�eli zdecydujemy si� na odkrywanie tego zak�tka Bieszczad. Na tle ods�oni�� skalnych w ca�ym pa�mie stanowi� niewiarygodn� osobliwo��, ods�aniaj�c �ciany (przodki) dochodz�ce do kilkudziesi�ciu metrów wysoko�ci i trzykrotnie wi�kszej szeroko�ci. Tak ukazane struktury fliszowe w skali makro s� niebywa�� atrakcj� dla zwyk�ego turysty, a dla geologa niezapomnianym prze�yciem poznawczym. Mineralogów skusi zapewne fakt wyst�powania rzadkich minera�ów arsenowych – czerwonych kryszta�ków realgaru i sporadycznych nalotów aurypigmentu. Realgar wyst�puj�cy w i�o�upkach i piaskowcach wieku eoce�skiego powsta� prawdopodobnie na skutek przesi�kania przez utwory fliszowe roztworów wielosiarczków pochodz�cych z pod�o�a krystalicznego znajduj�cego si� pod fliszem – t�umaczy� studentom Piotr Wojtulek, Przewodnicz�cy Ko�a. Roztwory te stanowi�y prawdopodobnie ci�g dalszy epimagmowych �y� mineralnych w krystalniku pod�o�a lub powsta�y przez wymywanie tych �y� przez solanki fliszowe. Towarzysz�ce wielosiarczkom metale ci�kie zostawi�y swój �lad pod postaci� sfalerytu w z�o�u realgaru, a tak�e rozproszy�y rud� miedzi w pstrych ska�ach. Chemizm wód (pierwiastki arsenu) s�cz�cych si� z ka�dego wzniesienia by� zaraz po wojnie zagadnieniem, którym interesowa�o si� kilku naukowców. Ich badania doprowadzi�y nawet do do�� kontrowersyjnego nadania osadzie Rabe statusu uzdrowiska – doda� Wojtulek.

W okolicach Baligrodu z �atwo�ci� natrafimy równie� na miejsca wypa�u w�gla drzewnego. Zajmuje si� tym stosunkowo spora cz�� spo�eczno�ci bieszczadzkiej, dla której wypa� stanowi niejednokrotnie jedyny zarobek. W tzw. retorach o pojemno�ci wielu metrów sze�ciennych uzyskuje si� 1 kg w�gla drzewnego z ok. 5 kg �wie�ego drewna. O szcz�ciu mo�e mówi� grupa geologów z Wroc�awia, którzy zastali mieszka�ca Jab�onek podczas pracy przy „wypale”. Pal�cy wyk�ad przy jednym z retorów okaza� si� bezcennym do�wiadczeniem, który u�wiadomi� wielu z nas trud osoby wykonuj�cej ten nieokre�lony zawód, a tak�e skomplikowany proces odparowywania drewna trwaj�cy najcz�ciej do 48 godzin.

Po�oniny – Wetli�ska i Cary�ska

Maj�c do dyspozycji jeden dzie� wolny w Bieszczadach niew�tpliwie warto wybra� si� na Po�oniny. Najlepiej na obydwie, a gdy nie czujemy si� na si�ach – losujmy. Obie s� urokliwe, obie s� ró�ne, lecz ka�da z nich mo�e by� dla kogo� t� najpi�kniejsz�. Wetli�ska ujmuje tym, �e jest rozleg�a na ponad 8 kilometrów, na Cary�skiej zobaczymy grechoty, czyli bieszczadzkie go�oborza i ujrzymy nieprawdopodobne krajobrazy otaczaj�cych gór, m.in. szczytu Wielkiej Rawki i Tarnicy. Ilo�� szlaków i mo�liwo�ci wyboru trasy przej�cia sprawiaj�, �e po�oniny nale�� do najbardziej dost�pnych partii tzw. Bieszczad Wysokich.

Ko�o Geologów swój pieszy rajd rozpocz�o w Wetlinie usytuowanej u podnó�a masywu Po�oniny Wetli�skiej. Pocz�tkowo do�� p�askie podej�cie ��k� stopniowo wyostrza si� wchodz�c w las, aby ju� przed sam� Prze��cz� Mieczys�awa Or�owicza (1075 m n.p.m.) sta� si� naprawd� wymagaj�cym odcinkiem �ó�tego szlaku. Pierwszy górski przystanek sta� si� okazj� dla Marcina W�sowskiego (na co dzie� Przewodnika Sudeckiego) do przybli�enia studentom sylwetki Or�owicza i opowiedzenia popularnej anegdoty, która mówi o sumienno�ci i konsekwencji uznanego polskiego geografa. Ciekaw� pogaw�dk� przerwa�a niestety nag�a burza, która rozp�ta�a si� w okolicach Smerka (1222 m n.p.m.) i uraczy�a nas prawdziwie wiosennym deszczem. Wszyscy zd��yli o nim jednak zapomnie� dochodz�c do Chatki W�drowca, jedynego w swoim rodzaju schroniska – bez pr�du i bie��cej wody. I cho� z przyczyn logistycznych nie mogli�my spa� w Chatce Puchatka, to warto poleci� ten nocleg wszystkim, którzy kochaj� góry. Zachód s�o�ca i ha�as wiatru uzale�ni� Was na tyle, �e zechcecie wróci� w to miejsce po raz kolejny, aby poczu� si� ponownie, jak w niebie – sprawdzone. Rozpogodzenie sprawi�o, �e geolodzy postanowili wyd�u�y� nieco postój, podczas którego Agnieszka Kurczaba i Olimpia Kordy, debiutantki w naszym Kole, mog�y zaprezentowa� swoj� wiedz� ekologiczn� i geograficzn� – przybli�y�y swoim wspó�towarzyszom informacje nt. Bieszczadzkiego Parku Narodowego, wyst�puj�cej w nim bioró�norodno�ci i atrakcji turystycznych. Nieprawdopodobny widok, niczym pejza� na Po�onin� Cary�sk� zdeterminowa� wspóln� sesj� fotograficzn� tu� za Schroniskiem. Droga do Brzegów Górnych, cho� w dó�, nie oby�a si� bez ogólnego narzekania i tylko nieliczni, bo jedynie czterech panów zdecydowa�o si� na przemierzenie ponadprogramowo Po�oniny Cary�skiej. I niech �a�uj� Ci, którym nie by�o dane ogl�da� zachodu s�o�ca, podczas wspólnego ucztowania przy konserwie turystycznej. B�d�c na krótszej Po�oninie, warto zwróci� jeszcze uwag� na tzw. nisze �ródliskowe, które wyra�nie odznaczaj� si� w geomorfologii masywu.

Tarnica

Dla zachowania harmonii podró�y pocz�tkuj�cy w�drowcy powinni koniecznie uwzgl�dni� w swoim planie zdobycie Tarnicy (1346 m n.p.m.) b�d�cej najwy�szym symbolem polskich Bieszczadów. Z niewiadomych przyczyn nazwali�my szczyt po swojemu – Tarczyca, lecz genez� nazwy nale�a�oby t�umaczy� rumu�skim tarnita (siod�owate miejsce w górach), ani�eli popularnym ostatnio poj�ciem medycznym. Tarnica wznosi si� na kra�cu d�ugiego pasma po�onin, a jej masyw zwie�czony zosta� stalowym krzy�em upami�tniaj�cym wizyt� ksi�dza Karola Wojty�y w 1954 roku.

Zdrowy przymrozek na pocz�tku maja nie powinien nikogo zdziwi�, wszak nie od dzi� wiadomo, �e w tym okresie bieszczadzkie po�oniny cz�sto otulone s� �wie�ym puchem. Do�� wysoka temperatura powietrza w ci�gu dnia (do 20 stopni) skutecznie spot�gowa�a uczucie zimna i sprawi�a, �e nocleg pod namiotami w Ustrzykach Górnych nie nale�a� do najcieplejszych. Kolega „ognisko” i jego znajoma „gitara” z pewno�ci� nie pozwol� nam zapomnie� ch�odnej w powietrzu, ale niew�tpliwie gor�cej i sympatycznej towarzysko nocy.

Popularno�� Tarnicy jest bezsprzeczna i porównywalna z zadeptanym Giewontem, ale nawet ten fakt nie powinien stanowi� dla niej �adnej ujmy. Po rozmro�eniu i my zacz�li�my depta� czerwony szlak – z nadziej�, �e zdob�dziemy Tarczyc� i Halicz (1333 m n.p.m.). Mimo sprawnego wdrapania si� na po�onin� i rych�ego dotarcia do Tarnicy, ponownie musieli�my uzna� wy�szo�� natury, która pod postaci� rozszala�ej burzy skierowa�a nas do Wo�osatego – jednej z moich ulubionych osad. Wizyta na Tarnicy by�a tradycyjnie okazj� do kolejnej krótkiej terenowej prelekcji, która na sta�e zago�ci�a w harmonogramie naszego obozu. Danuta Lipa, studentka II roku geologii, podkre�li�a przede wszystkim fliszow� budow� Karpat Zachodnich. Osady fliszu karpackiego zosta�y sfa�dowane i wypi�trzone 25 mln lat temu w trakcie jednej z faz orogenezy alpejskiej – zaznaczy�a.

Bieszczadów nigdy do��

Miejsca, które odwiedzi�a 20-osobowa grupa wroc�awskich studentów na pewno mieszcz� si� w kanonie bieszczadzkich atrakcji geoturystycznych. W�tpliw� nowo�� stanowi� mo�e jedynie proponowana przez nas okolica Baligrodu, zwykle pomijana partia Bieszczad. Niezliczone salamandry plamiste i kopytna zwierzyna zdaje si� by� na tym terenie na wyci�gni�cie r�ki – a z pewno�ci� wzroku. Aby poczu� klimat tych gór powinni�my zarezerwowa� sobie co najmniej tydzie�, podczas którego i tak odkryjemy jedynie „garstk�” walorów tej atrakcyjnej krainy. Wroc�awscy geolodzy nie mieli okazji zdoby� Krzemienia, Halicza, czy Wielkiej Rawki, omin�a ich przyjemno�� frywolnego pluskania si� w Zbiorniku Soli�skim i odwiedzin dwuosobowej osady Krywe, w której przecie� niejeden z nas – bieszczadzkich fanatyków marzy zamieszka�. Nie przeszkadza to jednak w stopniowym delektowaniu si� tym trawiastym zak�tkiem Polski i korzystania z ka�dej mo�liwej okazji pojawienia si� Bieszczadzkim Parku Narodowym. Obud�my si� i przed wylotem w ciep�e kraje sprawd�my polskie dobra narodowe! Gwarantuj� bezgraniczny zachwyt.

Krzysztof Senderak

Obóz naukowy Ko�a Geologów UWr odby� si� w dniach 28.04 – 03.05.2011 i wzi�o w nim udzia� 20 studentów geologii: Dominik Patryk, Gambal Pawe�, Gasz Marek, Gole� Marcin, Huszcza Barbara, Jasi�ska Magdalena, Kordy Olimpia, Kurczaba Agnieszka, Lipa Danuta, Luks Micha�, Natanek Aleksandra, Rudolf Marta, Senderak Jakub, Senderak Krzysztof, Spirydowicz Dawid, St�pie� �aneta, Szumowska Magdalena, W�sowski Marcin, Wojtulek Piotr.

update: 2012-01-09 22:11:19

» Aktualności

10 stycznia 2020

SKNG ponownie w kopalni

Dołącz do nas | Pliki do pobrania